მინდა ციხე

მინდა ციხე – შუა საუკუნეების ციხესიმაგრე რაჭა  - ლეჩხუმისა და ქვემო სვანეთის მხარეში, ამბროლაურის მუნიციპალიტეტში, მდინარე რიონისა და ლუხუნის შესართავთან, ლუხუნის მარცხენა ნაპირზე, სოფელ წესის მახლობლად. ეკუთვნოდა რაჭის ერისთავებს. მინდა ციხე კახაბერისძეთა მთავარ ციხესიმაგრეს წარმოადგენდა.

მინდა ციხის კომპლექსში შემორჩენილია გალავანი და სამი კოშკი, რომელთაგან დასავლეთისა ცილინდრულია, ჩრდილოეთის და სამხრეთ-აღმოსავლეთის – ოთხკუთხა. შესასვლელი სამხრეთიდანაა. თარიღდება ადრე შუა საუკუნეებით. ის რამდენჯერმე გადაუკეთებიათ. ციხის აღმოსავლეთით ადრე შუა საუკუნეების მცირე ზომის დაზიანებული ეკლესიაა.

ისტორია

მინდა ციხე იხსენიება შემდეგ წერილობით წყაროებში: ვახუშტი ბაგრატიონის "აღწერა სამეფოსა საქართველოსა". იმერეთის მეფე სოლომონ II-ის 1804 წ. სიგელი ბოძებული სოლომონ ლეონიძისადმი, იოაჰან გიულდენშტედტის "მოგზაურობა საქართველოში", იევლევისა და ტოლოჩანოვის იმერეთის სამეფოში ელჩობის "მუხლობრივი არწერილობა".

ვახუშტი ბაგრატიონის მიხედვით, „ლუხუნის აღმოსავლით კიდის მაღალს კლდის გორასა ზედა და რიონს ჩდილოთ არს ციხე მინდა, მაგარი და აუღებელი მტრისაგან, და ვის უპყრავს ციხე ესე, არს ერისთავი რაჭისა. ამ ციხისავე ძირს კოშკი დგას ლუხუნის კიდესა ზედა მცველად წყლისათვის“.

მინდა ციხე რაჭის საერისთავოს მნიშვნელოვანი ციხე იყო. მასზე გადიოდა ონიდან ქვემო რაჭაში და ქვემო სვანეთიდან რაჭაში მიმავალი გზები. შედიოდა იმერეთის სამეფოს მესამე სადროშოში. XIII-XIV სს-ში მინდა ციხე სამეფო ხელისუფლებას ეკუთვნოდა. იმერეთის მეფე ბაგრატ III-მ (1510-1565) ის რაჭის ერისთავს გადასცა. 1769 წელს რაჭის ერისთავის დასჯის შემდეგ სოლომონ I-მა (1752-1784) მინდა ციხე თავის საკუთრებად გამოაცხადა. სოლომონ II-მ (1789-1810) ციხე სოლომონ ლიონიძეს გადასცა, ხოლო იმერეთის სამეფოს გაუქმების შემდეგ ის რუსეთის ხელისუფლებამ როსტომ ერისთავის შთამომავლებს დაუბრუნა.

როგორ მივიდეთ

მინდას ციხე-სიმაგრე ამბროლაურისა და ონის დამაკავშირებელ მთავარ საავტომობილო გზაზე მდებარეობს, ბარაკონის ტაძართან. ციხემდე მისვლა შესაძლებელია ნებისმიერი ტიპის ავტომობილით. ასვლა ციხეზე შეიძლება ფეხით. მისასვლელი ბილიკი საშუალო სირთულისაა, იწყება ტყიან ზონაში და ბოლო მონაკვეთი ციცაბო კლდეზე ადის, ამიტომ სასურველია მყარძირიანი ფეხსაცმელი. ციხიდან მდინარე რიონის მთელი ხეობის ულამაზესი ხედია გადაშლილი თვალწინ.

რეკომენდირებულია ციხე-სიმაგრის დათვალიერებისას დაიცვათ სიფრთხილე, რადგან ობიექტები უკვე ძალიან ძველია.