რუსთაველის გამზირი

რუსთაველის გამზირი თბილისის მთავარი ქუჩაა. გამზირი თავისუფლების მოედნიდან იწყება და კოსტავას ქუჩას უერთდება მეტრო რუსთაველთან. ქუჩას ეს სახელი შუასაუკუნეების უდიდესი ქართველი პოეტის - შოთა რუსთაველის პატივსაცემად დაერქვა. რუსთაველის გამზირი თბილისის ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული ქუჩაა, აქ ყოველთვის ხალხმრავლობაა და ქალაქის აქტიური რიტმი იგრძნობა. გამზირზე განლაგებულია კულტურული და საზოგადოებრივი დაწესებულებები, კულტურული ძეგლები, სასტუმროები, რესტორნები, ბარები და მაღაზიები. რუსთაველზე მდებარეობს ქაშუეთის ეკლესია, საქართველოს ეროვნული მუზეუმი, ქართული სახვითი ხელოვნების გალერეა, თბილისის ოპერისა და ბალეტის თეატრი, რუსთაველის თეატრი, თანამედროვე ხელოვნების მუზეუმი, საქართველოს პარლამენტი, უზენაესი სასამართლო და მეფისნაცვლის სასახლე, სადაც ამჟამად მოსწავლე-ახალგაზრდობის სასახლეა. რუსთაველის მეტროსთან ახლოს, ღია ცის ქვეშ, გამოტანილია ფერწერული ნამუშევრები, სამკაულები და სხვადასხვა ტიპის სუვენირები. რუსთაველის გამზირის დასაწყისში, თავისუფლების მოედანზე მდებარეობს დიდი სავაჭრო ცენტრი - გალერია თბილისი. ამ ქუჩას ხშირად სტუმრობენ, როგორც ქართული კულტურით, ფერწერით, თეატრით ან კინოთი დაინტერესებული ადამიანები, ასევე გურმანები და “შოპინგის” მოყვარულები. გამზირის ორივე ბოლოში მეტროს სადგურია - მეტრო „თავისუფლების მოედანი“ და მეტრო „რუსთაველი“.

ისტორია

რუსთაველის გამზირის ადგილას, ვახუშტი ბატონიშვილის მიერ შედგენილი რუკის მიხედვით, ადრე დიღმის გზა გადიოდა. გამზირის ისტორია კი XIX საუკუნის პირველი წლებიდან იწყება. 1807 წელს აქ საქართველოში რუსეთის მთავარსარდლის სასახლის მშენებლობა დაიწყეს. ამ პერიოდში ქუჩას არაოფიციალურად „რუსეთისკენ მიმავალ გზას“ უწოდებდნენ. 1810-იან წლებში ქუჩის ინტენსიური განაშენიანება დაიწყო. 1833-1835 წლებში მიწისმზომელ ტოვარნიცკის მიერ განხორციელებული ტოპოგრაფიული სამუშაოების საფუძველზე შედგა გეგმა და პროსპექტის გასწვრივ მიწის ნაკვეთების განაწილება დაიწყო დიდ მოხელეებზე, თავადებზე და სამხედრო პირებზე სახლების მშენებლობისათვის. 1840-იანი წლებიდან „რუსეთისკენ მიმავალ გზას“ კავკასიის მთავარმართებლის, ევგენი გოლოვინის, სახელი ეწოდა. 1848 წელს გაკეთდა ტროტუარები, გაშენდა ხეივანი. 1862 წელს გაიყვანეს წყალსადენი. 1860-იანი წლებიდან აშენდა მონუმენტური საზოგადოებრივი შენობები, როგორიცაა: მუზეუმის ორსართულიანი შენობა, „დიდების ტაძარი“ (დღევანდელი ეროვნული გალერეა), „თბილისი მერიოტის“ შენობა (ადრინდელი სასტუმრო “მაჟესტიკი), არტისტული საზოგადოების შენობა (დღევანდელი რუსთაველის თეატრი), სახაზინო თეატრი (დღევანდელი თბილისის ოპერისა და ბალეტის თეატრი). 1880-იან წლებში გოლოვინის პროსპექტზე ერევნის მოედნიდან ცხენის წევიანი რკინიგზა — „კონკა“ გაიყვანეს, 1905 წელს „კონკა“ ტრამვაიმ ჩაანაცვლა. 1918 წელს, საქართველოს დამოუკიდებლობის გამოცხადების შემდეგ, გოლოვინის პროსპექტს შოთა რუსთაველის სახელი მიენიჭა. რუსთაველის გამზირმა მნიშვნელოვანი ცვლილებები განიცადა საბჭოთა პერიოდში. ქუჩიდან აიღეს ტრამვაის ხაზები, ასევე მნიშვნელოვანი სამუშაოები ჩატარდა კეთილმოწყობისა და გამწვანების თვალსაზრისით. ამავე პერიოდში აიგო საბჭოთა მონუმენტალიზმისათვის ტიპური შენობები, როგორიცაა: მთავრობის სახლი, ტელეგრაფი, სასტუმრო „ივერია“ და სხვა. ამავე დროს განადგურდა XIX საუკუნის სამხედრო ტაძარი, რომლის ეზოშიც 1921 წელს საბჭოთა რუსეთის ჯარებთან ბრძოლაში დაცემული ქართველი იუნკრები იყვნენ დაკრძალული. 1989 წელს რუსთაველის გამზირზე დატრიალდა 9 აპრილის ტრაგედია, სადაც საბჭოთა არმიამ საქართველოს დამოუკიდებლობის მოთხოვნით მოწყობილი მშვიდობიანი დემონსტრაცია დაარბია. დღესდღეობით რუსთაველის გამზირი ერთ-ერთი კეთილმოწყობილი და ლამაზი ქუჩაა.