პირველი რაც საქართველოზე გაგახსენდებათ თვალწარმტაცი ბუნება და სამზარეულოა. შემდეგ კი - სტუმართმოყვარეობა, რომელიც ისევ ქართული კერძებით გემრიელად გამასპინძლებას უკავშირდება. აქაური სამზარეულო მრავალფეროვანია და ადგილმდებარეობიდან გამომდინარე ევროპის, ხმელთაშუა ზღვისპირეთისა და შუა აზიური სტილის გავლენა იქონია. მიუხედავად ამისა ქართული სამზარეულო მაინც უნიკალურია, საქართველოს როგორც ‘აბრეშუმის გზის’ ცენტრალურ ნაწილის წარსულს კარგად ასახავს და კულტურის განუყოფელ ნაწილად იქცა.

ტრადიციული კერძები აღმოსავლეთისა და დასავლეთის რეგიონების მიხედვით განსხვავდება და მომზადების საკუთარი ხერხი აქვს. უხვად შეგხვდებათ მწარე და ნაკლებად მწარე, მჟავე, მარილიანი თუ ტკბილი კერძები. ქართულ გასტრონომიაში მთავარი დამახსიათებელი ნიშანი ხორცის ნაირსახეობაა. აქ თქვენ ფრინველის, საქონლის, ღორისა და ცხვრის ხორცით დამზადებულ კერძებს გაეცნობით. აღსანიშნავია ცხარე და ნივრის სოუსები, სიმინდის ფქვილის მრავალნაირი გამოყენება და სუნელების მრავალფეროვნება. უნდა აღინიშნოს, რომ ქართული ტრადიციული საჭმელი საკმაოდ ‘მძიმეა’, რაც გასაკვირი არ არის, რადგან დიდი მოცულობით ხორცეულს, მრავალნაირ ყველსა და ცომეულს შეიცავს. თუმცა მეორე მხრივ, ბოსტნეულის სალათების ფართო არჩევნით ხასიათდება. ვეგეტარიუანულ-მეგობრულიცაა და ნებისმიერი პრეფერენციის ადამიანი ქართულ სამზარეულოში თავისი გემოვნების კერძს აუცილებლად აღმოაჩენს.

მოდით, თვალი გადავავლოთ გასასინჯ კერძებს საქართველოში, რომელზე საუბარიც დაუსრულებლად შეგვიძლია. თუმცა, მათგან მხოლოდ აუცილებლად დასაგემოვნებელს შემოგთავაზებთ.

ხინკალი

მისი უდიდებულესობა - ხინკალი. ხინკალს, რომელსაც პელმენად მოიხსენიებენ ერთ-ერთი ნაციონალური, ქართული კერძია. წარმოიშვა საქართველოს მთიან რეგიონში. ტრადიციულად ხინკალი დანაოჭებული ცომით იხვევა და საქონლის ან ღორის ხორცით სანელებლებთან ერთად ივსება. მოხვეული ცომი, ერთიანი, ზედა ნაწილით იკვრება რასაც ‘კუჭს’ ვეძახით ხოლმე. მოხვეული ხინკალი იხარშება და მისი შიგთავსი, წვენი განსაკუთრებულ გემოსა და არომატს იძენს. ხინკალს ცხვრის ხორცით მხოლოდ საქართველოს მთიან რეგიონებში ამზადებენ. თუკი ვეგეტარიული ხინკალი გსურთ მაშინ სოკოს ან კარტოფილის შეგიძლიათ მიირთვათ. მირთმევამდე აუცილებელია გაითვალისწინოთ, რომ ხინკალი, ტრადიციულად, ხელით იჭმევა და მისი შიგთავსი წვენი თეფშზე არ უნდა გადმოიღვაროს. თუკი დანა-ჩანგლით ჭამას დააპირებთ, დარწმუნდით რომ ირგვლივ არავინ გხედავთ.

ხაჭაპური

ქართული საჭმელსა და ღვინის კულტურას კარგად ასახავს ე.წ ქართული 'სუფრის' ტრადიცია. მასზე წარმოდგენილია კერძების ფართო ასორტიმენტი, რომელსაც თეთრი, მშრალი ღვინო ახლავს თან და სტუმრებს დროის შეგრძნებას აკარგვინებს. სუფრაზე აღნიშვნა რამდენიმე საათსაც გასტანს ხოლმე. თითქმის არც ერთი ქართული სუფრა არ არსებობს ხაჭაპურის გარეშე - ცომისგან გამომცხვარი, ბრტყელი, მრგვალი ფორმის, ტრადიციულად ყველის შიგთავსით. ცომს სოკოს საფუარისგან ამზადებენ, ზოგ შეთხვევაში კი - მაწვნით. ხაჭაპური სხვადასხვა კუთხეში განსხვავებულად მზადდება და სწორედ ამაშია მისი განსაუთრებულობაც: იმერული, მეგრული, აჭარული ხაჭაპური. ეს უკანასკნელი განსაკუთრებული პოპულარობით სარგებლობს. ეს არის ნავისებური ფორმის ღია ხაჭაპური, რომლის შუაგულში ყველი, კარაქი და თოხლო კვერცხია მოთავსებული. აჭარული ხაჭაპური უდაოდ აჭარის სავიზიტო ბარათია. Აჭარული ხაჭაპური იმერულისა და მეგრულისგან განსხვავებულია და ‘მძიმე’, მაგრამ საინტერესო კულინარიულ ნიმუშად ითვლება. ხშირად უცხოურ გამოცემებში აუცილებლად დასაგემოვნებელ კერძთა სიაში შეხვდებით (მაგ: National Geographic Traveler Food).

შქმერული

შქმერული - შემწვარი ქათამი, ცხარე სოუსში, ნივრითა და რძით საქართველოს ერთ-ერთ კუთხეს, რაჭას ეკუთვნის. სახელიც სწორედ რაჭული სოფლიდან - შქმერიდან მომდინარეობს. მზადდება თიხის ჭურჭელში კეცზე, რაც უფრო მეტად გემრიელს ხდის. შქმერულს ადგილობრივი რაჭის გარდა, თბილისის თითქმის ნებისმიერ რესტორანში გასინჯავთ.

ფხალი

ფხალი ქართულ სუფრაზე ე3რთ-ერთ აპეტაიზერად ითვლება. მისი დამზადება შესაძლებელია სხვადასხვა ფოთლის, მაგალითად ისპანახით, კომბოსტოთი და ჭარხლით, რომელთა შორის ისპანახის ფხალი განსაკუთრებულ ყურადღებას იპყრობს ხოლმე. ფხალი შეიძლება მოვამზადოთ ასევე ნიგვზით და როგორც მოხარშული ისე უმი ბოსტნეულით. Ხშირად სხვადასხვა ადგილებში ისპანახის ფხალს კომბოსტოს ფხალსა და ნიგვზიან ბადრიჯანთან ერთად მხალის დაფით აგემოვნებინებენ.

ნიგვზიანი ბადრიჯანი

ნიგვზიანი აბდრიჯანი ფხალეულთა ოჯახს მიეკუთვნება. Ბადრიჯნის ეს ნიგვზიანი როლები ბადრინჯის, კაკლითა და ხმელი სუნელის სანელებლებით მზადდება. Სტარტერისთვის საუკეთესოა და ვეგანური (უგლუტენო) არჩევანია. Მისი გასინჯვა სხვა ფხალეულთან ერთად როგორც დაფით შეგიძლიათ მჭადთან ერთად ასევე ცალკეც.

მჭადი

მჭადი ტრადიციული სიმინდის ფქვილით და წყლისგან დამზადებული პურია. ტრადიციულად, განსაკუთრებით დასავლეთში, მიირთმევენ ყველთან, თუმცა მჭადი როგორც ფხალეულს, ასევე ლობიოსაც უხდება. ძველად მჭადი ღარიბი ოჯახებისთვის პურის ფუნქციას ასრულებდა, თუმცა დღეს მჭადი ქართული კულინარიის განუყოფელ ნაწილად იქცა.

მწვადი

მიუხედავად იმისა, რომ მწვადი ბევრ სხვა ქვეყანაში იგივე ბარბექიუა ან უბრალოდ შემწვარი ღორის ხორცი, მისი სახელწოდება უნიკალურია. მწვადი შამფურზე წამოცმულ, ცეცხლზე შემწვარ ღორის ხორცს აღნიშნავს. შამფურზე შესაძლებელია საქონლის ხორციც დამზადდეს. მწვადს ბოსტნეულსაც ამატებენ ან მის გარეშე მიირთმევენ. თუმცა, ყველაზე მეტად მაინც ტყემლის საწებელი უხდება (მჟავე ქლიავისგან დამზადებული, წითელი და მწვანე არომატით). ტყემლის საწებელს საქართველოში ხშირად შემწვარი კარტოფილს ასხამენ, ხან სულაც პურს, შემწვარ ქათამს და ა.შ. მწვადს აღმოსავლეთ საქართველოშო თეთრი ღვინის წვენშიც წვავენ, რაც განსაკუთრებულ გემოს მატებს.

ოსტრი

ოსტრი იგივე ჩაშუშული არის ცხარე, საქონლის ხორცით დამზადებული წვნიანი, რომელიც დიდი პოპულარობით სარგებლობს როგორც სახლში დამზადებული ასევე რესტორანში. სხვა ძირითადი ინგრედიენტებია ხახვი, ნიორი და უხვად მწვანილები და ინგრედიენტები როგორებიცაა რეჰანი, ოხრახუში, ფენგრიკი, ჩილი წიწაკა, ზაფხულის ქონდარი და დაფნის ფოთლები.

ჩახოხბილი

ჩახოხბილი ქართული ტრადიციული კერძია. მზადდება ჩაშუშული ქათმის ხორცის, ტომატის სოუსის, ბევრი ხახვისა და მწვანილისგან. მისი სახელი ქართული სიტყვიდან ‘ხოხობი’ მომდინარეობს. მთავარი ინგრედიენტი მაიცნ ადგილობრივი პომიდორია, რომელიც ჩახოხბილისთვის დამახასიათებელი გემოს მისაღებად უმნიშვნელოვანესია.

ჩიხირთმა

სქელი წვნიანია ქათმისა და ბულიონისსგან დამზადებული, ათქვეფილი კვერცხითა და ფქვილით. ჩიხირთმა ნაბაბუხევის უებარი წამალია და თავს ენერგიულად გაგრძნობინებთ. მზადდება პიტნით და ზაფრანით, ასევე ქინძით, ოხრახუშიშა და რეჰანით.

ლობიო

ლობიოს მარცვლები სანელებლებით იხარშება. მისი უცვლელი ატრიბუტი კი ხახვი, მცენარეული ზეთი და ღვინის ძმარია. გარდა ამისა, მათ შეგიძლიათ დაამატოთ პომიდორი, ნიგოზი, მოხარშული კვერცხი და ყველი. ხაჭაპურის მსგავსად, არსებობს სხვადასხვა სახის ლობიო, ცივი ან ცხელი. მაგრამ ყველაზე ცნობილი არის სქელი შავი ლობიოს წვნიანი, რომელსაც რესტორანსა თუ კაფეებშუი მწნილთან და მჭადთან ერთად მოგართმევენ. დიდი პოპულარობით სარგებლობს ლობიო ქოთანში.

საცივი

საცივი დასავლეთში ყველაზე გავრცელებული კერძია. საცივი სქელი სოუსია და შედგება ნიგვზს, ნივრის, ძმრის, გამხმარი მწვანილის, წითელი წიწაკისა და მარილისგან. მას ყოველთვის ცივად მიირთმევენ და საახალწლო კერძად მოიაზრება. საცივი მზადდება ქათმის, ინდაურის და თევზის ხორცით.

ხარჩო

ხარჩოს როგორც სოუსის, ასევე სუპის სახითაც მიირთმევენ. როგორც სოუსი ხარჩო ელარჯისთვის ან ღომისთვის საუკეთესო პარაა. მას როგორც წესი, საქონლის ხორცისგან ამზადებენ. ნიგვზისა და სხვადასხვა არომატული სუნელების ნაზავი ხარჩოს დაუვიწყარ გემოს აძლევს.

ელარჯი

სამეგრელოს ღირსება - ელარჯი სიმინდის ფქვილით მზადდება და სულგუნით, რომელიც მადისაღმძვრელად იწელება. ელარჯის მიღება როგორც ცალკე ასევე ბაჟე სოუსთან ან ზემოთხსენებულ ხარჩოსთან ერთად შეგიძლიათ. ელარჯის მსგავსი კერძი ღომია, რომელიც ასევე სიმინდის ფქვილისგან მზადდება და მისი სამშობლო გურიაა, საქართველოს დასავლეთის მხარე. ღომს შეგიძლიათ სულგუნიც დაამატოთ გემოების გასამდიდრებლად ან ზემოდან საცივის წვენი მოასხათ.

კუბდარი

კუბდარი ხორცის ღვეზელი სვანური, ტრადიციული კერძია. ცომეულს მიეკუთვნება და შიგთავსი ღორის, ცხვირს ან თხის ხორცს შეიცავს, სხვადასხვა არომატული სანალებლითა (როგორიცაა კიმინი, ქინძი, ოხრახუში და კამა) და ხახვით. კუბდარი ცხელი უნდა მიირთვათ. მომზადების დასასრულს კარაქს უმატებენ.

ჯონჯოლის მწნილი

ჯონჯოლის მწნილი ქართულ კულინარიაში ფართოდ გამოიყენება. მას ზეთსა და ხახვს უმატებენ. Ჯონჯოლი ლობიოსთან იდეალურია, და შესანიშნავად ეხამება მოხარშულ აკრტოფილს, პომიდორს, კიტრს, წიწაკასა და ნიორს. ჯონჯოლს კახეთში მზესუმზირის ზეთისა და დაჭრილი ხახვის თანხლებით მიირთმევენ. იმერეთში ამზადებენ მის ნიგვზიან ვარიანტს – დაჭრილ, გაწურულ ჯონჯოლს უმატებენ დანაყილ ნიგოზს, ხმელ სანელებლებსა და ახალ ქინძს.

ჩაქაფული

ხარჩოსთან შედარებით ჩაქაფული ჩაქაფული მსუბუქი და წვნიანი კერძია. ის ტრადიციულად კეთდება ცხვრის ხორცისგან, ტარხუნისგან, ტყემლისგან, მშრალი თეთრი ღვინისგან, მწვანილებისა (ოხრახუში, პიტნა, კამა, ქინძი), ნივრისა და მარილისგან. ხორცი ღუმელში თეთრი ღვინის წვენში იხარშება. შემდეგ კი ბატკნის ხორცს ტყემლის სოუსში ურევენ. სპეციფიკური სუნიდან გამომდინარე შესაძლოა ჩაქაფული ყველასთვის არ იყოს, თუმცა აუცილებლად გასასინჯ ქართულ კერძად მოიაზრება, რისი დაგემოვნება ნებისმიერ ქართულ რესტორანში შეგიძლიათ.

შეჭამანდი

ორი აზრი არ არსებობს: Სუპები მეტად პოპულარულია საქართველოში. ხორცის, ვეგეტარიანული, რძის. ხარჩო, ხაში და ჩიხირთმა სამ ყველაზე პოპულარულ წვნიანად ითვლება. შეჭამანდი კი ვეგეტარიანული სუპის კარგი მაგალითია - ფქვილის წვნიანი, ბოსტნეულის გარეშე, მაწვნით, თხილით, მჟავე ხილითა და მწვანილებით.

ჩურჩხელა

და ბოლოს - ჩურჩხელა. ჩურჩხელას ხშირად ქართულ ‘სნიკერსსაც’ უწოდებენ. ქართული ტკბილეული, ნიგვზის ან თხილის ნატეხები, ამოვლებული თათარაში (ყურძნის წვენისგან დამზადებული ტკბილი ფაფა). განსაკუთრებით გამოიყენება თბილისობისა და საახლაწლო დღესასწაულებზე. ძაფზე აცმულ ნიგოზს ფელამუშში ამოავლებენ, გასაშრობად თოკზე გააბამენ და ჩურჩხელაც მზადაა. იგი უგემრიელეს, აუცილებლად გასასინჯ სნექად ითვლება.