წალკა

წალკის მუნიციპალიტეტი ქვემო ქართლის მხარეში მდებარეობს. წალკის მუნიციპალიტეტში ადამიანის ცხოვრების კვალი ჯერ კიდევ ქვის ხანიდან იწყება, რასაც სოფელ განთიადში აღმოჩენილი უძველესი პეტროგლიფებიც ადასტურებს. პატარა ხრამის პეტროგლიფები ასამდე ნაკაწრ გამოსახულებას მოიცავს და მნიშვნელოვან კულტურულ ძეგლს წარმოადგენს. წალკის მუნიციპალიტეტი, ისტორიული თრიალეთი, გახლავთ აგრეთვე თრიალეთის კულტურის კერა, აქ არის აღმოჩენილი ბრინჯაოს ხანის მრავალი ყორღანი, რომელთა დიდ ნაწილსაც ამჟამად წალკის წყალსაცავი ფარავს. თრიალეთის ყორღანებშია ნაპოვნი საქართველოს ოქროს ფონდისა და სხვა სამუზეუმო ექსპონატების დიდი ნაწილი, მათ შორის ცნობილი თრიალეთის ოქროს თასი და თრიალეთის ვერცხლის თასი, რომლებიც კარგად ასახავენ საქართველოს ტერიტორიაზე ძვ. წ. II ათასწლეულში ოქრომჭედლობის განვითარების უმაღლეს დონეს. ისტორიული თრიალეთი, დღევანდელი წალკის მუნიციპალიტეტის ტერიტორია, ისტორიულ წყაროებში პირველად I საუკუნეში იხსენიება. სხვადასხვა პერიოდში იგი სხვადასხვა პოლიტიკური ერთეულის შემადგენლობაში შედიოდა. XVIII საუკუნის მეორე ნახევარში თრიალეთი მკვიდრი მოსახლეობისგან დაიცალა. 1829-1832 წლებში რუსეთის იმპერიის ადმინისტრაციამ თრიალეთში ოსმალეთიდან დევნილი სომხები და ურუმები დაასახლა. თავად სახელწოდება წალკა ისტორიულად დღევანდელ სოფელ სამებას ერქვა, რომლის ტერიტორიის უმეტეს ნაწილს წყალსაცავი ფარავს. X-XV საუკუნეებში წალკა თრიალეთის რელიგიური ცენტრი იყო. იგი ცალკე მუნიციპალიტეტი 1930 წელს გახდა. დღესდღეობით რაიონში ფუნქციონირებს სამრეწველო საწარმოები, ჯანდაცვის, განათლებისა და კულტურის დაწესებულებები. წამყვანი სფეროა ელექტროენერგეტიკა, აქ შექმნილია ჰიდროელექტროსადგურის კასკადი, რომელიც ჩართულია საქართველოს ერთიან ენერგოსისტემაში. განვითარებულია ასევე სოფლის მეურნეობა, წამყვანი დარგებია: მეკარტოფილეობა და მესაქონლეობა. წალკის ტერიტორიაზე გადის რესპუბლიკური მნიშვნელობის გზები. წალკის მუნიციპალიტეტი გამოირჩევა ლამაზი ბუნებითა და კულტურული ძეგლების სიმრავლით. დაშბაშის კანიონი, წალკის წყალსაცავი, ტბები და სხვადასხვა პერიოდის ძეგლები უამრავ ტურისტს იზიდავს.

გეოგრაფია და კლიმატი

წალკის მუნიციპალიტეტი აღმოსავლეთ საქართველოში, ქვემო ქართლის მხარეში მდებარეობს. მისი ადმინისტრაციული ცენტრია ქალაქი წალკა. მუნიციპალიტეტს ჩრდილოეთიდან ბორჯომი, გორი და კასპი ესაზღვრება, დასავლეთით ახალქალაქი, სამხრეთით კი - ნინოწმინდა და დმანისი. წალკის ტერიტორია გეომორფოლოგიური თვალსაზრისით მრავალფეროვანია. რაიონის დასავლეთ ნაწილში იჭრება სამსარის ქედი, მუნიციპალიტეტის ტერიტორიაზე შემოდის აგრეთვე ჯავახეთის ქედის ჩრდილოეთ მონაკვეთი. მნიშვნელოვანი ოროგრაფიული ერთეულია ასევე წალკის პლატო ქვაბული. წალკის მუნიციპალიტეტს მიეკუთვნება თრიალეთის ქედის სამხრეთი კალთაც. რაიონი ხშირი ჰიდროგრაფიული ქსელით ხასიათდება. მთავარი მდინარეა ქცია. წალკაში მრავლად გვხვდება ტბები. წალკის წყალსაცავი კი სარკის ფართობით საქართველოს უდიდესი წყალსაცავია. რაიონის ტერიტორიაზე ტყე იშვიათია, გავრცელებულია მთის სტეპები.
წალკის მუნიციპალიტეტში ზომიერად ნოტიო სუბტროპიკული ჰავაა, ზომიერად ცივი ზამთრითა და ხანგრძლივი ზაფხულით. ჰაერის საშუალო წლიური ტემპერატურა 5,9 °C-ა, იანვრის - -4,8 °C, ივლისისა კი - 16 °C. მუნიციპალიტეტის მაღალ ადგილებში მთიანეთის სტეპების ჰავაა, მოკლე ზაფხულითა და ცივი ზამთრით. სამსრის, ჯავახეთისა და თრიალეთის ქედების ყველაზე მაღალ ადგილებში ნამდვილ ზაფხულს მოკლებული მაღალმთიანეთის ზომიერად მშრალი ჰავაა.

რა ვნახოთ

წალკის მუნიციპალიტეტი ლამაზი ბუნებითა და ისტორიულ-კულტურული ძეგლების სიმრავლით გამოირჩევა. განსაკუთრებული პოპულარობით სარგებლობს დაშბაშის კანიონი და მისი ულამაზესი ჩანჩქერები. კანიონი სამოთხისებურიაროგორც ზაფხულში, სიმწვანეში ჩაფლული, ასევე ზამთარში, როცა ჩანჩქერები იყინება და გერემო ყინულის სამეფოს ემსგავსება. მოგზაურები ხშირად სტუმრობენ ასევე წალკის წყალსაცავსა და ბარეთის ტბას. გაშლილ სივრცეებში, ხავერდოვან სერებს შორის მოქცეული ლურჯი ტბები მშვენიერ პეიზაჟებს ქმნის. გარდა ბუნების მრავალფეროვნებისა წალკაში მრავალი სხვადასხვა პერიოდის კულტურული ძეგლიც გვხვდება. მნიშვნელოვანი ძეგლებია: დაშბაშის წმ. გიორგის სახელობის ეკლესია, აიაზმის ღვთისმშობლის სახელობის ეკლესია, თეჯისის წმ. კონსტანტინეს ეკლესია მენჰირითა და მეგალითური გალავნით, დაშბაშის ღვთისმშობლის ეკლესია, აი-ილიას ციკლოპური ნამოსახლარი, პატარა ხრამის პეტროგლიფები და მრავალი სხვა. რაიონში მდებარე ისტორიული ძეგლები, რომლებიც ადამიანის განვითარების თითქმის ყველა ეტაპს მოიცავენ, ქვის ხანიდან შუასაუკუნეებამდე, საქართველოს ისტორიული წარსულის ნათელ სურათს ქმნიან.

ბუნება

• დაშბაშის კანიონი
• წალკის წყალსაცავი
• ბარეთის ტბა
• სანთის ტბა
• ბეშთაშენის ჩანჩქერი

კულტურული ძეგლები

• დაშბაშის წმ. გიორგის ეკლესია
• დაშბაშის ღვთისმშობლის ეკლესია
• აიაზმის ღვთისმშობლის ეკლესია
• თეჯისის წმ. კონსტანტინეს ეკლესია
• ავრანლოს მეგალითური ციხე

ყველა ადგილის სანახავად დააჭირეთ აქ